تغذيه نوزاد از تولد تا ۴ ماهگي

نوزاد براي تغذيه به‌طور غريزي به سمت پستان مادر مي‌رود. تغذيه نوزاد در اين دوره محدود به شير مادر يا شير خشك است و تغذيه‌ي نوزادان با غذاهاي جامد ممنوع است. زيرا دستگاه گوارش نوزاد هنوز آمادگي دريافت غذاهاي جامد را ندارد.

چگونه بفهميم نوزادمان به‌اندازه‌ي كافي شير خورده است؟

• وجود شير در پستان باعث سفتي آن مي‌شود؛ پس از تغذيه‌ نوزاد و خروج شير بايد در پستان احساس نرمي بيشتري داشته باشيد.
• نوزاد پس از سيري احساس آرامش و رضايت مي‌كند؛
• نوزادان، كمي پس از تولد مقداري وزن كم مي‌كنند. بيشتر آنها در روزهاي ابتدايي تولد نزديك به ۷ درصد وزن‌شان را از دست مي‌دهند. دو هفته پس از تولد وزن نوزاد بايد كم‌كم بيشتر شود. نوزاد تا ۴ ماهگي بايد به‌طور متوسط هفته‌اي ۱۷۰ تا ۲۲۵ گرم افزايش وزن داشته باشد. از ۴ تا ۷ ماهگي نيز بايد به‌طور متوسط هفته‌اي ۱۱۵ تا ۱۷۰ گرم افزايش وزن داشته باشد. وزن مناسب نوزاد نشان‌دهنده‌ي تغذيه‌ي كافي اوست؛
• شير مادر در روزهاي ابتدايي تولد غليظ است و حجم كمي دارد. نوزاد در اين دوره يك يا دو پوشك در روز كثيف مي‌كند. ولي اين عدد با تغذيه‌ي طبيعي او با شير بايد به حداقل روزي شش پوشك برسد.
• در ماه اول نوزادتان بايد ۳ بار در روز مدفوع كنند و رنگ آن در ۵ تا ۷ روز اول بايد روشن تا زرد خردلي باشد. بعد از يك ماهگي دفعات مدفوع در روز كاهش مي‌يابد و ممكن است بعضي روز‌ها نوزاد اصلا مدفوع نكند. با شروع غذاي جامد مجددا مدفوع نوزاد افزايش مي‌يابد و به حداقل يك بار در روز مي‌رسد.

علائمي كه نشان مي‌دهد نوزاد به‌اندازه‌ي كافي شير نخورده است

• نوزادتان در حال از دست دادن وزن باشد. اگر وزن نوزادتان پس از روز پنجم تولد زياد نشد يا در دوره‌هايي پس از آن وزن نوزاد كم شد، با دكتر مشورت كنيد؛
• پس از روز پنجم تولد، نوزاد كمتر از ۶ پوشك در روز كثيف كند؛
• مدفوع نوزاد پس از روز پنجم تولد، بسيار كم و تيره باشد؛
• ادرار نوزاد نبايد تيره باشد (مانند رنگ آب‌سيب). اگر نوزاد به‌اندازه‌ي كافي مايعات دريافت كند بايد رنگ ادرارش شفاف يا زرد كم‌رنگ باشد، در غير اين‌صورت رنگ ادرار نشانه‌ي كمبود مايعات دريافتي است؛
• نوزاد اغلب در حال نق‌زدن يا بي‌حال باشد. وقتي نوزاد را براي شير خوردن به سينه‌تان نزديك كنيد، به خواب برود و با دور كردن‌اش از سينه شروع به ناراحتي كند.
• خشكي چشم يا دهان نوزاد؛
• نوزاد احساس سيري نكند، حتي اگر يك ساعت در حال شير خوردن از پستان باشد؛
• پس از شير دادن در سينه‌تان احساس نرمي نكنيد؛
• صداي شير خوردن نوزاد را نشنويد. (البته بعضي از نوزادان بسيار آرام و كم‌صدا شير مي‌خورند، بنابراين اگر علائم ديگر را در نوزاد مشاهده نكرديد، بي‌صدا شير خوردن نوزاد ايرادي ندارد).

تغذيه نوزاد از ۴ تا ۶ ماهگي

نشانه‌هاي آمادگي نوزاد براي تغذيه با غذاهاي جامد

آكادمي اطفال آمريكا موارد زير را نشانه‌ي آمادگي نوزاد براي دريافت غذاي جامد معرفي مي‌كند:

• نوزاد بتواند سرش را بالا نگه دارد و صاف روي صندلي غذاخوري مخصوص نوزادان بنشيند؛
• افزايش چشم‌گير وزن (نزديك به دوبرابر زمان تولد) و وزن نوزاد كمتر از ۵,۹ كيلوگرم نباشد؛
• با گذاشتن قاشق در دهان، نوزاد بتواند دهانش را ببندد؛
• نوزاد بتواند غذا را از جلوي دهان به عقب دهان ببرد.

غذاهايي كه مي‌توان در اين سن به نوزاد داد

• شير مادر يا شير خشك؛
• پوره‌ي سبزيجات مانند پوره‌ي كدو تنبل يا سيب‌زميني شيرين؛
• پوره‌ي ميوه‌هايي مانند سيب، موز و هلو؛
• پوره‌ي گوشت يا مرغ؛
• غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن؛
• مقدار كمي ماست (از دادن ماستي كه از شير گاو تهيه شده است به نوزادان زير يك‌سال خودداري كنيد).

مقدار غذايي كه در روز بايد به نوزاد داد

• با يك قاشق چاي‌خوري پوره‌ي سبزيجات، ميوه‌ها يا غلات شروع كنيد. غلات را با ۴ يا ۵ قاشق شير مادر يا شير خشك تركيب كنيد تا نرم شود و سپس به نوزادتان بدهيد؛
• مقدار تغذيه نوزاد را پس از مدتي به يك قاشق غذاخوري در روز برسانيد و دو بار در روز به او غذا بدهيد. اگر براي صبحانه‌ي نوزادتان غلات را با شير تركيب مي‌كنيد، كم‌كم مقدار شير را كم كنيد تا غليظ‌تر شود.

نكات تغذيه‌اي

• اگر نوزادتان براي اولين بار غذاي جامد را نخورد، چند روز بعد مجددا تلاش كنيد؛
• چند غذاي جديد را هم‌زمان به نوزاد ندهيد. پس از دادن يك نوع غذا چند روز صبر كنيد و سپس غذاي جديد ديگري به او بدهيد. اگر سابقه‌ي حساسيت به غذاي خاصي در خانواده‌تان وجود دارد، پس از دادن هر نوع غذاي جديد ۳ روز صبر كنيد. همچنين بهتر است هر غذايي را كه به نوزاد مي‌دهيد، يادداشت كنيد تا درصورت واكنش نشان دادن بدن غذاي موردنظر را به‌راحتي شناسايي كنيد؛
• ترتيب غذاهاي جديدي كه به نوزاد مي‌دهيد معمولا اهميت چنداني ندارد. در اين زمينه مي‌توانيد با دكتر نيز مشورت كنيد.

تغذيه نوزاد از ۶ تا ۸ ماهگي

نشانه‌ي آمادگي دريافت غذاي جامد

مانند ۴ تا ۶ ماهگي

غذاهايي كه مي‌توان در اين سن به نوزاد داد

• شير مادر يا شير خشك؛
• پوره‌ي ميوه‌هايي مانند سيب، گلابي، موز، هلو و آووكادو؛
• پوره‌ي سبزيجاتي مانند سيب‌زميني شيرين، كدو تنبل و هويجي كه خوب پخته شده باشد؛
• پوره‌ي مرغ و گوشت؛
• مقدار كمي ماست (از دادن ماستي كه از شير گاو تهيه شده است به نوزادان زير يك‌سال خودداري كنيد)؛
• پوره‌ي حبوباتي مانند لوبيا سياه، نخود، لوبيا چشم بلبلي، عدس و لوبيا قرمز؛
• غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن.

مقدار غذايي كه در روز بايد به نوزاد داد

• يك قاشق چاي‌خوري ميوه كه كم‌كم به ۲ تا ۳ قاشق غذاخوري در روز برسد و در ۴ وعده به نوزاد داده شود؛
• يك قاشق چاي‌خوري سبزيجات كه كم‌كم به ۲ تا ۳ قاشق غذاخوري در روز برسد و در ۴ وعده به نوزاد داده شود؛
• سه تا ۹ قاشق غذاخوري غلاتِ صبحانه كه در ۲ يا ۳ وعده در روز به نوزاد داده شود.

نكات تغذيه‌اي

• چند غذاي جديد را هم‌زمان به نوزاد ندهيد. پس از دادن يك نوع غذا چند روز صبر كنيد و سپس غذاي جديد ديگري به او بدهيد. اگر سابقه‌ي حساسيت به غذاي خاصي در خانواده‌تان وجود دارد، پس از دادن هر نوع غذاي جديد ۳ روز صبر كنيد. همچنين بهتر است هر غذايي را كه به نوزاد مي‌دهيد، يادداشت كنيد تا درصورت واكنش نشان دادن بدن غذاي موردنظر را به‌راحتي شناسايي كنيد؛
• ترتيب غذاهاي جديدي كه به نوزاد مي‌دهيد، معمولاً اهميت چنداني ندارد. در اين زمينه مي‌توانيد با دكتر نيز مشورت كنيد.

تغذيه نوزاد از ۸ تا ۱۰ ماهگي

نشانه‌هاي آمادگي نوزاد براي دريافت غذاي جامد

• مانند ۶ تا ۸ ماهگي؛
• برداشتن اشياء به كمك انگشت شست و سبابه؛
• توانايي جابه‌جا كردن اشياء از دستي به دست ديگر؛
• قرار دادن همه چيز در دهان؛
• حركت فك به‌منظور اقدام به جويدن.

غذاهايي كه مي‌توان در اين سن به نوزاد داد

• شير مادر يا شير خشك؛
• مقدار كمي پنيرهاي پاستوريزه‌ي نرم، پنير كوتاژ و ماست (از دادن پنير و ماستي كه از شير گاو تهيه شده است به نوزادان زير يك‌سال خودداري كنيد)؛
• سبزيجات له‌شده مانند كدوتنبل، هويج پخته‌شده، سيب‌زميني و سيب‌زميني شيرين؛
• ميوه‌هاي له‌شده مانند موز، هلو، گلابي و آووكادو؛
• تكه‌هاي كوچك غذاهايي مانند تكه‌هاي تخم‌مرغ و سيب‌زميني خوب پخته‌شده، پاستا و نان‌؛
• پروتئين‌هايي مانند تكه‌هاي كوچك گوشت، مرغ، ماهي بدون استخوان، حبوباتي كه به‌خوبي پخته شده باشند مانند عدس، لپه، لوبيا سياه و لوبيا قرمز؛
• غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن.

مقدار غذايي كه در روز بايد به نوزاد داد

• يك‌چهارم تا يك‌سوم فنجان لبنيات؛
• يك‌چهارم تا نصف فنجان غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن؛
• سه‌چهارم تا يك فنجان ميوه‌جات؛
• سه‌چهارم تا يك فنجان سبزيجات؛
• ۳ تا ۴ قاشق غذاخوري منابع غذايي سرشار از پروتئين.

نكات تغذيه‌اي

چند غذاي جديد را هم‌زمان به نوزاد ندهيد. پس از دادن يك نوع غذا چند روز صبر كنيد و سپس غذاي جديد ديگري به او بدهيد. اگر سابقه‌ي حساسيت به غذاي خاصي در خانواده‌تان وجود دارد، پس از دادن هر نوع غذاي جديد ۳ روز صبر كنيد. همچنين بهتر است هر غذايي را كه به نوزاد مي‌دهيد، يادداشت كنيد تا در صورت واكنش نشان دادن بدن غذاي موردنظر را به‌راحتي شناسايي كنيد.

تغذيه نوزاد از ۱۰ تا ۱۲ ماهگي

نشانه‌هاي آمادگي نوزاد براي دريافت غذاي جامد

• مانند ۸ تا ۱۰ ماهگي؛
• بلع راحت‌تر غذاها؛
• افزايش تعداد دندان‌ها؛
• خارج نكردن غذا از دهان به كمك زبان؛
• تلاش براي برداشتن قاشق.

غذاهايي كه مي‌توان در اين سن به نوزاد داد

• شير مادر يا شير خشك؛
• مقدار كمي پنيرهاي پاستوريزه‌ي نرم، پنير كوتاژ و ماست (از دادن پنير و ماستي كه از شير گاو تهيه شده است به نوزادان زير يك‌سال خودداري كنيد)
• سبزيجاتي مانند هويج با پخت ملايم و اندازه‌ي كوچك؛
• ميوه‌ي له‌شده يا تكه‌هاي كوچك ميوه؛
• غذاهاي تركيبي مانند ماكاروني با پنير يا پلو با ماهيچه؛
• تكه‌هاي كوچك غذاهايي مانند تكه‌هاي تخم‌مرغ و سيب‌زميني خوب پخته‌شده، پاستا و نان‌؛
• پروتئين‌هايي مانند تكه‌هاي كوچك گوشت، مرغ، ماهي بدون استخوان، حبوباتي كه به‌خوبي پخته شده باشند مانند عدس، لپه، لوبيا سياه و لوبيا قرمز؛
• غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن.

مقدار غذايي كه در روز بايد به نوزاد داد

• يك‌سوم فنجان لبنيات (يا ۱۴ گرم پنير)؛
• يك‌چهارم تا نصف فنجان غلات صبحانه‌ي غني‌شده با آهن؛
• سه‌چهارم تا يك فنجان ميوه‌جات؛
• سه‌چهارم تا يك فنجان سبزيجات؛
• يك‌هشتم تا يك‌چهارم فنجان غذاهاي تركيبي؛
• ۳ تا ۴ قاشق غذاخوري غذاهاي سرشار از پروتئين.

نكات تغذيه‌اي

چند غذاي جديد را هم‌زمان به نوزاد ندهيد. پس از دادن يك نوع غذا چند روز صبر كنيد و سپس غذاي جديد ديگري به او بدهيد. اگر سابقه‌ي حساسيت به غذاي خاصي در خانواده‌تان وجود دارد، پس از دادن هر نوع غذاي جديد ۳ روز صبر كنيد. همچنين بهتر است هر غذايي را كه به نوزاد مي‌دهيد، يادداشت كنيد تا در صورت واكنش نشان دادن بدن غذاي موردنظر را به‌راحتي شناسايي كنيد.